Ceza hukuku, toplum düzenini bozucu nitelikteki fiilleri suç olarak tanımlayan, bu fiillere uygulanacak yaptırımları (cezaları) belirleyen ve ceza yargılamasının nasıl yapılacağını düzenleyen bir hukuk dalıdır. Ceza hukukunun temel amacı, kamu düzenini ve güvenliğini sağlamak, bireylerin hak ve özgürlüklerini korumak ve suç işlenmesini önlemektir.
Suç Nedir?
Suç, kanunda açıkça tanımlanmış, hukuka aykırı, kusurlu ve cezai yaptırıma bağlanmış bir fiildir. Bir fiilin suç teşkil edebilmesi için aşağıdaki unsurların bulunması gerekir:
- Kanunilik (Tipiklik): Fiilin, ceza kanununda veya ceza hükmü içeren diğer kanunlarda suç olarak tanımlanmış olması gerekir.
- Maddi Unsur: Suçun maddi unsurunu, fiil (hareket ve netice) ve fiil ile netice arasındaki nedensellik bağı oluşturur.
- Manevi Unsur: Failin, fiili işlerken kast veya taksir derecesinde kusurunun bulunması gerekir.
- Hukuka Aykırılık: Fiilin, hukuk düzeni tarafından yasaklanmış olması gerekir.
Ceza Hukukunun Temel İlkeleri:
- Kanunilik İlkesi: “Kanunsuz suç ve ceza olmaz.” Bir fiilin suç teşkil edebilmesi ve cezalandırılabilmesi için, kanunda açıkça suç olarak tanımlanmış olması gerekir.
- Kusur İlkesi: Bir kimsenin cezalandırılabilmesi için, fiili işlerken kusurlu olması (kasten veya taksirle hareket etmesi) gerekir.
- Şahsilik İlkesi: Ceza sorumluluğu şahsidir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz.
- Masumiyet Karinesi: Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kimse suçlu sayılamaz.
- Orantılılık İlkesi: Verilecek ceza, işlenen suçun ağırlığı ile orantılı olmalıdır.
Ceza Muhakemesi Süreci:
Ceza muhakemesi, bir suçun işlendiği şüphesinin öğrenilmesiyle başlayan ve mahkeme tarafından verilen hükmün kesinleşmesine kadar devam eden süreci ifade eder. Ceza muhakemesi, soruşturma ve kovuşturma olmak üzere iki ana aşamadan oluşur:
- Soruşturma: Cumhuriyet savcısının, suç işlendiği izlenimini veren bir hali öğrenmesiyle başlayan ve iddianamenin düzenlenmesine kadar devam eden aşamadır. Soruşturma aşamasında savcı, delilleri toplar, şüphelinin ifadesini alır, tanıkları dinler, keşif yapar, bilirkişi incelemesi yaptırır ve gerekli görürse koruma tedbirlerine (gözaltı, tutuklama, arama, el koyma vb.) başvurabilir.
- Kovuşturma: İddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesiyle başlayan ve hükmün kesinleşmesine kadar devam eden aşamadır. Kovuşturma aşamasında, mahkeme huzurunda duruşmalar yapılır, deliller tartışılır, sanığın savunması alınır, tanıklar dinlenir, bilirkişi raporları değerlendirilir ve mahkeme tarafından bir karar (hüküm) verilir.
Ceza Davalarında Taraflar:
- Cumhuriyet Savcısı: Devlet adına ceza davasını açan ve kamu iddia makamını temsil eden kişidir.
- Müşteki (Mağdur): Suçtan zarar gören veya suçun mağduru olan kişidir.
- Şüpheli/Sanık: Suç işlediği iddia edilen kişidir. Soruşturma aşamasında “şüpheli,” kovuşturma aşamasında ise “sanık” olarak adlandırılır.
- Müdafi (Avukat): Şüpheli veya sanığın savunmasını yapan avukattır.
- Katılan: Suçtan zarar gören ve davaya katılma talebi mahkeme tarafından kabul edilen kişidir.
- Vekil: Müşteki veya katılanı temsil eden avukattır.
Ceza Hukukunda Yaptırımlar (Cezalar):
Ceza hukukunda, suç işleyen kişilere uygulanacak yaptırımlar (cezalar) Türk Ceza Kanunu’nda ve diğer ilgili kanunlarda düzenlenmiştir. Başlıca ceza türleri şunlardır:
- Hapis Cezası: Süreli veya müebbet hapis cezası şeklinde olabilir.
- Adli Para Cezası: Mahkeme tarafından belirlenen miktarda paranın devlet hazinesine ödenmesidir.
Ceza Avukatının Görevleri:
- Müvekkillerini, hakları ve hukuki süreç hakkında bilgilendirir.
- Soruşturma ve kovuşturma aşamalarında müvekkillerini temsil eder.
- Şüpheli/sanık müdafiliği, müşteki/katılan vekilliği yapar.
- Savunma stratejisi geliştirir ve müvekkilinin lehine olan delilleri toplar.
- Mahkemede etkili bir savunma yapar.
- Hukuki danışmanlık hizmeti verir.
- Şikayet dilekçesi, savunma dilekçesi, itiraz dilekçesi gibi hukuki belgeleri hazırlar.
- İstinaf ve temyiz kanun yollarına başvurur.
Ceza Hukuku Alanında Hizmet Verilen Bazı Suç Tipleri:
- Kasten Öldürme, Taksirle Öldürme
- Kasten Yaralama, Taksirle Yaralama
- Cinsel Suçlar (Cinsel Saldırı, Cinsel Taciz, Çocukların Cinsel İstismarı)
- Hırsızlık, Yağma (Gasp), Dolandırıcılık, Güveni Kötüye Kullanma
- Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti, Kullanmak İçin Uyuşturucu Madde Bulundurma
- Hakaret, Tehdit, Şantaj
- Mala Zarar Verme
- Zimmet, Rüşvet, İrtikap
- Resmi Belgede Sahtecilik, Özel Belgede Sahtecilik
- Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma
- Parada Sahtecilik
- Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma
- Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar
- Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar
- Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma
- Konut Dokunulmazlığının İhlali
- Suç Eşyasının Satın Alınması veya Kabul Edilmesi
- Kumar Oynanması İçin Yer ve İmkan Sağlama
- Kişisel Verilerin Hukuka Aykırı Olarak Kaydedilmesi, Yayılması, Ele Geçirilmesi
Boran & Üner Hukuk Bürosu ve Ceza Hukuku Hizmetleri
Boran & Üner Hukuk Bürosu, ceza hukuku alanında uzman ve deneyimli avukat kadrosuyla müvekkillerine, soruşturma aşamasından itibaren hukuki destek sağlamaktadır. Müvekkillerimizin haklarını korumak, adil ve hızlı bir yargılama süreci geçirmelerini sağlamak için, her aşamada titizlikle çalışmaktayız.